Erika K. Carlson

Mars henüz genç bir gezegenken şimdikinden epey farklı bir yerdi. Sıvı su, Kızıl Gezegen'in manzarasında göller ve nehirler vasıtasıyla benekler yaratmıştı. Buna karşın, gezegenin iklimi son birkaç milyar yıl içerisinde büyük ölçüde değişti. Günümüzde bilim insanları, gezegenin su birikiminin kalıntılarını kurumuş nehir yatakları ve kayalarda kalan tuzlar vasıtasıyla tespit ediyorlar.

Curiosity araştırma aracının son gönderdiği veriler bize, gezegenin barındırdığı suyun yaklaşık 3,5 milyar yıl önce buharlaştığını gösteriyor.

Curiosity, Mars'taki Gale Krateri'nde yaklaşık 3,3 milyar ilâ 3,7 milyar yıllık kayalarda biriken tuz kalıntılarına rastladı; bu zaman zarfında tuzlu bir gölün yüzeyden başlayarak buharlaştığını ortaya koyan kanıtlar, geçtiğimiz pazartesi Nature Geoscience adlı dergide yayınlanan yeni bir makalede paylaşıldı.

MARS TARİHİNİ ORTAYA ÇIKARMAK

Curiosity, Gale Krateri'ne erişebilmesi sebebiyle Mars'ın sahip olduğu koşulların dönüşümünü incelemek için en uygun araç. Bu alan, en az 3,5 milyar yıl önce Mars'a bir meteor çarptığında zeminde 160 km genişliğinde bir çukur açarken yüzlerce metre derinlikteki kaya katmanlarını açığa çıkardığında oluştu.

En derindeki kayalar en eski olanları ve daha üstlerdeki kayalar nispeten daha genç, daha yakın zamanda oluşan katmanları meydana getiriyor.

Curiosity, kayaların kimyasal bileşimlerini analiz edebilir ve bu süreçte Mars'ın tarihini en az 3,5 milyar yıl geriye doğru belgeleyebilir. Bu, bir gezegenin barındırdığı doğal ortamın bu kadar zaman içinde nasıl değişebileceğini incelemek için benzersiz bir fırsat demek.

Curiosity'nin son araştırmaları, Gale Krateri'nde bulunan kayaların yaklaşık 3,3 milyar ile 3,7 milyar yıl arasında ‘sülfatlar' adı verilen ve kükürt içeren tuz birikintilerine sahip olduğunu gösteriyor.

Curiosity'nin incelediği eski kayalardaysa bu tuz birikintileri mevcut değildi; bu durum, bilim insanlarının, Gale Krateri'ndeki gölün özellikle de bu zaman zarfında tuzlu olduğuna inanmalarına neden oldu.

BUHARLAŞARAK YOK OLDU

Göl daha tuzlu olabilirdi, zira sular buharlaşıyordu ve ardında daha yüksek bir yoğunlukta bir tuz birikintisi bırakıyordu. Şayet bu doğruysa, Mars'ın ikliminin 3,5 milyar yıl önce değiştiğini ve daha kurak hale geldiğini gösterir.

Kaliforniya Teknoloji Üniversitesi'nde (Caltech) gezegen bilimci ve yeni çalışmanın yazarı olan William Rapin'e göre, proje Mars'ın tarihini ortaya çıkarmak ve gezegenlerin ve doğal çevrenin nasıl geliştiğini daha geniş bir şekilde anlamak için heyecan verici bir fırsat.

Rapin, “Jeolojimiz ve gezegenlerin iklimlerine ilişkin anlayışımız genelde Dünya merkezli,” diyor. “Mars'ın kendine ait bir kaderi vardı ve bu potansiyel olarak Dünya'dan çok farklıydı.”

* Yazının aslı Discover Magazine sitesinden alınmıştır. (Çeviren: Tarkan Tufan)