Eski Foça'nın altında İon döneminin en önemli şehirlerinden Phokai antik kenti yer alıyor. Kalesi ve çevreye olan etkisi ile UNESCO Geçici Miras Listesi'ne girmeyi başaran bu eski tarihi şehir son yıllarda kanalizasyon projesi ile sık sık gündeme geliyor.
2011 yılında projenin yüzde 85'i tamamlanıp, arkeolojik sit alanında kalan kısmı uygulamaya geçecekti. Sit alanında hayata geçirilmek istenen proje İzmir 2 Nolu Koruma Kurulu tarafından reddedildi. Gerekçe olarak da projenin antik kente büyük zarar vereceği, projenin sit alanları dışında herhangi bir yerde yapılmış çalışmadan farklı olmadığı, projenin primitif (ilkel) olduğu belirtildi.
DAVA AÇILDI
Antik kentin en önemli nekrapol (mezarlık) alanı üzerinden geçmesi planlan kanalizasyon projesi unutuldu sanılırken 2014 yılında yeniden gündeme geldi. İzmir 2 Nolu Koruma Kurulu daha önce reddettiği projeyi değişiklik yapılmamasına rağmen bu kez kabul etti. Proje başladı ve binlerce yıllık mezarlar ortaya çıktı. İzmir Şehir Plancıları Odası kurul kararına dava açtı. İzmir 3. İdare Mahkemesi bilirkişi tayin etti. Doç. Dr. Mine Tanaç Zeren (Mimar), Doç. Dr. Salih Yılmaz (Mühendis) ve Yrd. Doç. Dr. Zafer Derin (Arkeolog) oluşan bilirkişi 10 Kasım 2015 tarihli raporunu mahkemeye sundu.
BİLİRKİŞİ ‘ÜSTÜ ÖRTÜLSÜN' DEDİ
Raporun sonuç bölümünde; ‘'Müze müdürlüğü ve kazı başkanlığı denetiminde halen yürütülmekte olan kanalizasyon kazılarında ortaya çıkarılan buluntuların öncelikle gerekli belgeleme çalışmaları yapıldıktan sonra jeotekstil membranlarla üzerlerine sıvı geçirgenliği az bir dolgu kapatarak koruma altına alınması gereklidir. Bunun devamında tespit edilen buluntuların plan üzerine işlenerek kazı başkanlığı ve müze müdürlüğü tarafından üretilecek raporlar doğrultusunda gerekli durumlarda uygulama projesinin güzegah yönteminin revize edilmesi yoluna gidilerek gerekliliği kanaatine varılmıştır.''
UZMANLAR DOĞRU BULMUYOR
Projenin devam etmesini isteyen bilirkişi raporuna mahkemenin itibar etmeyeceği düşünülüyor. Çünkü uzmanlara göre raporda membran örtüyle kalıntıların örtülmesini istemek eserlerin yok olmasına neden olur. Şehir Plancıları odasının mahkemeye yaptığı bilirkişi itirazında da bu konuya değinilerek, bilirkişinin hukuka aykırı davrandığından söz ediliyor. İtiraz da şöyle deniliyor; ‘'Eserler kırılarak kanalizasyon borularının geçirilmesi olanak dışıdır. Projenin uygulanması olamayacağından, bilirkişi eserlerin üzerinin membran malzemesiyle örtülmelerini önermeleri son derece yanlıştır. Membran su geçirmeyen bir izolasyon örtüsüdür. Bu malzemeyle eski eserlerin örtülmesi durumunda eserlerin hava alma durumu olamayacak eserler,ve duvarlar un ufak olup dağılacaktır. Bilirkişilerin bu durumu çok iyi bilmeleri gerekirdi. Tüm restoratör ve arkeologlar bunu bilir.''
Foça Arkeoloji Kazı Başkanı Prof. Dr. Ömer Özyiğit yargı süreci devam ettiği için konuşmasının uygun olmayacağını söyledi.
ÖMER ERBİL / RADİKAL