Doğalgaza indirim yolda!

Türkiye’nin Rusya’dan aldığı doğalgazın fiyatında yılbaşından geçerli olmak üzere yüzde 10.25’lik indirim sağlandığı açıklandı.

Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Taner Yıldız, sağlanan indirimin BOTAŞ’ın zararını telafi edeceğini, bu yüzden vatandaşın doğalgaz faturasına yansımayacağını söyledi. Petrol fiyatlarındaki düşüş de Türkiye’nin doğalgaz faturasını azaltacak.

Peki petrol kaynaklı indirim vatandaşın doğalgaz faturasının düşmesini sağlayacak mı?

Bu sorunun cevabı “evet” ama anlaşılan bunun için bir süre daha beklemek gerekecek. Türkiye Doğalgaz Dağıtıcıları Birliği Derneği (GAZBİR) Başkanı Yaşar Arslan, doğalgaz ithalatı ve fiyatları konusundaki sorularımızı cevapladı. Türkiye’ye doğalgazı kimler nasıl getiriyor? Türkiye’nin toplam doğalgaz ithalatının yüzde 80’i BOTAŞ tarafından gerçekleştiriliyor. Kalan yüzde yüzde 20’lik dilim ise özel sektör eliyle ithal ediliyor.

Rus doğalgazındaki yüzde 10.25’lik fiyat indirimi tüm ithalatı kapsıyor mu?

Hayır. Açıklanan bu fiyat indirimi, Gazprom’un BOTAŞ’la arasındaki kontratlara dayalı ithal edilen doğalgazı kapsıyor. BOTAŞ ayrıca İran, veAzerbaycan’dan da gaz ithalatı yapıyor. Onlarla ilgili bu konuda yeni bir gelişme yok. Ayrıca özel sektör ithalatçıları da var. Bunların hepsinin kontratları kendine özgü ve farklı farklı… Tabii bir de gemilerle getirilen sıvılaştırılmış doğalgaz (LNG) ithalatı var. Rus gazındaki indirim neden vatandaşın faturasına yansımıyor? Bir kere, BOTAŞ doğalgaz ithalatını döviz karşılığında yapıyor. Getirdiği gazın satışını ise Türk parasıyla yapıyor. Şimdi sağlanan bu yüzde 10.25’lik indirim dolar kurunda yaşanan hızlı yükselişin yol açtığı kaybı bile telafi etmiyor. Bu yüzden BOTAŞ, Rusya’dan aldığı indirimi satış fiyatlarına yansıtmıyor. Çünkü yansıtırsa zararı artar.

O halde doğalgazda indirim beklemek hayal...

Öyle değil. Aslında önümüzdeki dönemde doğalgaz perakende satış fiyatlarında bir indirim yapılması da pekala mümkün. Şöyle izah etmeye çalışayım. BOTAŞ’ın çeşitli ülkelerle yapılmış doğalgaz alım kontratlarından büyük bir bölümü petrol fiyatlarına endeksli bir doğalgaz fiyatı formülü içeriyor. Yani petrol fiyatları artınca artan, düşünce de gerileyen bir fiyat bu. Son bir yılda da petrolde hızlı bir düşüş yaşandı. Yani şimdi vatandaşın gaz faturası da mı düşecek? Dolaylı olarak evet ama şimdi değil. Çünkü petrol fiyatının düşmesi BOTAŞ’ın formüle dayalı fiyat içeren doğalgaz kontratlarındaki fiyatlara 6-9 ay geriden yansıyor. BOTAŞ’ın kontratlarındaki fiyatlar formüle dayalı olarak nisan ve temmuzaylarında düzeltilecek. Yani petrol fiyatlarındaki düşüş ithalat fiyatlarına yansıtılacak.

Yani Rusya’nın indiriminden sonra bir de bu yolla mı indirim olacak?

Evet. BOTAŞ’ın daha önce Gazprom ile yürüttüğü fiyatları düşürme görüşmeleri vardı. Yapılan 10.25’lik indirim, formüle dayalı indirim öncesi bir indirimdi. Doğalgaz ithalat fiyatında petroldeki düşüşe dayalı yaşanacak indirimin tüketicilere yansımasını görebileceğiz. Bunun için bir zaman verebiliyor musunuz? Öncelikle nisan ve temmuz aylarında yapılacak petrolde düşüşe dayalı fiyat indirimlerinin, BOTAŞ’ın kur artışından kaynaklanan zararlarını da telafi etmesi gerekiyor. Zararın telafisinden sonra fiyatlardaki düşüş vatandaşa yansıtabilecektir. Yılın son çeyreğine doğru bunu görebileceğimizi düşünüyorum.

Ne kadarlık bir indirim olur?

İndirim oranı gelişmelere ve fiyatı etkileyen faktörlerdeki gelişime bağlı olarak değişir. Şayet kurlar mevcut seviyesini korur, petrol fiyatları da 60-65 dolar bandının üzerine çıkmazsa önümüzdeki kışa doğru Türkiye’de doğalgaz tüketicilerine yönelik bir fiyat indirim bekliyorum. Bu da yüzde 10’dan az olmayacak bir indirimdir.

Peki özel sektördeki ithalatçıların fiyatı da düştü mü, düşecek mi?

Onların tedarik fiyatı konusunda piyasada net bir bilgi yok, yorum yapmak zor. Ancak bazı firmalar tedarik fiyatlarının, tüketiciye satılan fiyattan daha yüksek olduğunu deklare ediyorlar zaman zaman. Gazprom’un piyasada petrole dayalı yeni oluşacak fiyatları özel sektöre de uygulamasını bekliyoruz.

Bu özel sektör ithalatçılarının sorunu tüketiciyi ilgilendiriyor denilebilir mi?

Piyasadaki arzın yüzde 20’sini özel sektörün ithalatı oluşturduğu için gazın bir kısmı piyasaya daha yüksek fiyattan girecek ister istemez. Çünkü sizden almıyorum diyebileceğiniz bir durum yok ortada. BOTAŞ’ın arzı karşılayamadığı noktalarda özel tedarikçilerden alınacak daha yüksek fiyatlı doğalgaz kullanıma sunulmak zorunda. Şayet bu söylediğimiz gerçekleşirse, yani özel sektör tedarikçileri, BOTAŞ seviyesine yakın bir fiyat oluşumu sağlayamazlarsa özel tedarikçilerden maliyet bazlı gaz alan serbest tüketici ve toptan satış şirketleri daha yüksek fiyatla doğal gaz sağlayacak ve piyasada sorun olacaktır.