İpek böcekçiliğinin merkezi olarak Bursa, Antalya gibi yerler bilinse de en fazla üretim Diyarbakır'ın Kulp ilçesinde yapılıyor. Üretilen kozaların yüzde 50'si bu ilçede yapılırken, bu iş 100 yıldır ilçe halkının temel geçim kaynakları arasında.
Her yıl Nisan ayının ikinci haftasında koza üretimine başlanıyor. En fazla üretimin yapıldığı yer ise Tiyaks köyü. Köyde inşa edilen koza üretim ve gözlem evinde köylülere koza yetiştiriciliği kapsamında örneklendirme yapılıyor.
Bu evler Kulp'un birkaç köyünde bulunuyor. Kulp'ta yaygın bir şekilde ipek böcekçiliği yapıldığından kaynaklı, halk evlerinin bahçelerinde, köylerinde binlerce dut ağacı dikmiş durumda.
'Sevmeden yapılmaz'
Dededen kalma bir gelenek olarak koza üretimi yaptığını dile getiren 9 çocuk babası Feyzullah Zengin (68), ilerlemiş yaşına rağmen elinde baltayla ipek böcekleri için dut ağaçlarının dallarını kesiyor. Komünal bir anlayış olmadan ipek üretiminin çok zor olduğunu anlatan Zengin, çocukları, komşuları ve yakınlarıyla imece usulüyle koza üretimi yaptıklarını söyledi. Zengin, ipek böceklerinin sadece dut ağacının yapraklarını yediğini ve onun dışında hiçbir şeyle beslenmediğini anlattı. İlerlemiş yaşına inat yıllardır bu işi yaptığını anlatan Zengin, ipek böcekçiliğinin sevgi ve emek isteyen bir iş olduğunu dile getirdi.
'İpek böcekleri sadece dut ağacı yer'
12 yıldır aralıksız, büyük bir emekle ipek böcekçiliğiyle uğraşan Seyfettin Zengin (45) de, "İnsan bir alıştı mı vazgeçemiyor" diyerek yaptığı işi anlattı.
İpek böcekçiliğinin yetişme ve üretim zorluklarını anlatan Zengin, şöyle devam etti: "Tohumları bize Bursa'dan geliyor. Tohumlar yumurta şeklindedir. İpek böcekleri sadece ama sadece dut ağacının yapraklarıyla beslenirler. Çünkü sadece dut ağacının yapraklarında selisin maddesi bulunuyor. Böcekler sararana kadar onlara dut ağaçlarının yapraklar veriyoruz. Paketlerdeki böcekler canlandıktan sonra üstüne dut ağacı yaprağı atıyoruz. İpek böcekleri bir süre bunlar arasında kalıyor. İpek böceklerinin kaldıkları kuluçka odaları 28 derece olması gerekir. Günde defalarca ipek böceklerine dut ağacının yapraklarını veriyoruz. Bir paket tohumdan yaklaşık 40 kilo koza elde ediyoruz. İpek böcekleri için 50 dut ağacımız olmasına rağmen yetiştirmek zor oluyor. Sabahın 5'inde başlıyoruz gece 12'lere kadar böceklerle ilgileniyoruz."