Kırım’da Batı-Rusya mücadelesi

Rusya ile Ukrayna arasındaki kriz, Avrupa ve ABD ile bilek güreşine dönüştü. Batılı devletlerin Rusya’ya yönelik baskı çabaları henüz sonuç vermezken, Ukrayna Rusya’nın Kırım’da 16 bin askeri olduğunu iddia ediyor.

NATO, AB ve ABD Rusya’ya karşı sert tutumunu devam ettirirken, Almanya Rusya ile direkt görüşmeler yoluyla daha yumuşak bir tavır takınıyor. Krize arabuluculuk etmek isteyenler arasına, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’in muhaliflerinden işadamı Mihail Hodorkovski de dahil oldu.

RUSYA’NIN KIRIM’DA 16 BİN ASKERİ VAR İDDİASI

İki ülke arasındaki gerginlik Avrupa’nın bu yüzyılda yaşadığı en büyük kriz olmaya doğru yol alıyor. Rusya’nın ise Kırım’daki askeri varlığını giderek arttırdığı iddia ediliyor. Ukrayna’nın BM nezdindeki temsilcisi Yuri Sergeyiev, Rusya’nın 24 Şubat’tan bu yana Kırım’da 16 bin askerini harekete geçirdiğini iddia etti. Ukraynalı askeri kaynaklar, Rus ordusunun deniz yoluyla askerlerini Kırım’a kaydırdığını da iddia ediyorlar.

RUSYA ÜLTİMATOM VERDİ Mİ?

Akşam saatlerinde Ukrayna Hükümeti’nden yapılan açıklamada, Rusya’nın Kırım’daki Ukrayna askeri birliklerine Salı (bugün) sabaha kadar çekilmeleri için ültimatom verdiği iddia edildi. Kremlin’den konuyla ilgili bir açıklama yapılmazken, Kırım açıklarındaki Rus Filosu’ndan askeri yetkililer, Ukrayna birliklerine ültimatom verildiği iddialarını yalanladılar.

Rusya Parlamentosu alt kanadı Duma’nın Başkanı Sergey Narişkin ise, ülkesinin şimdilik Kırım’a askeri birlik göndermesine ihtiyaç olmadığını söyledi. Narişkin, “Rusya’nın ‘askeri müdahale hakkını’ kullanması şimdilik gerekli değildir” dedi.

YANUKOVİǒTEN PUTİN’E, TİMOŞENKO’DAN BATIYA ASKERİ ÇÖZÜM SİNYALİ

Batı destekli eylemler sonucu devlet başkanlığı görevinden alınan ve Rusya’ya sığınan Viktor Yanukoviç’in Putin’e yardım etme teklifi yaptığı bildirildi. Rusya’nın BM Temsilcisi Vitali Çurkin, Yanukoviç’in ‘askeri olanaklarla Ukrayna’da hukuk ve düzeni yeniden inşa etme’ teklifinde bulunduğunu söyledi.

Geçtiğimiz hafta serbest bırakılan Ukrayna eski Başbakanı Yulia Timoşenko ise ‘Rusya’nın Kırım’ı ilhak etmesinin’ engellenmesini istedi. Amerikan CNN televizyonuna konuşan Timoşenko, Rusya’nın Kırım’ı alması halinde dünyanın değişeceğini söylerken, Rusya’ya yönelik diplomasinin başarısız olması halinde ‘başka yöntemlere başvurulması’ gerektiğini de kaydetti.

ARABULUCULAR ÇOĞALIYOR

Ukrayna ile Rusya’dan ziyade Batı-Rusya bilek güreşine dönüşen krizden çıkılabilmesi için arabuluculuk teklifleri de artıyor. Putin’in muhaliflerinden Rus oligark Mihail Hodorkovski, taraflardan teklif gelmesi halinde Ukrayna’ya giderek arabuluculuk rolü üstlenebileceğini duyurdu. Aralık ayında cezaevinden bırakılan Hodorkovski, ‘bağımsız ve uluslararası alanda tanınan kişiliklerin varlığının’ tansiyonun yükselmesini önleyebileceğini iddia etti.

ABD VE AB’DEN İLK YAPTIRIMLAR

Yeni Ukrayna yönetimini destekleyen devletlerin Rusya’ya yönelik sözlü çıkışları dün gün boyu ve akşam da devam etti. ABD Başkanı Barack Obama, “Rusya tarihin yanlış tarafında duruyor” diyerek, Putin’in Ukrayna’ya askeri müdahale yapamayacağını söyledi. İsrail Başbakanı Benyamin Netanyahu ile görüşmesi sonrası konuşan Obama, ülkesinin Rusya’ya karşı bir dizi önlem almayı düşündüğünün de altını çizdi.

Reuters Haber Ajansı da, Dışişleri Bakanlığı sözcülerinden birine dayandırdığı haberinde, ABD’nin Rusya’ya karşı yaptırımları düşünmekle yetinmediğini ve bazı yaptırımların hazırlığı içinde olduğunu duyurdu.

ABD yönetimi, İngiltere gibi kendilerinin de 7 Mart’ta Rusya’nın Soçi kentinde başlayacak ve engelli sporcuların katılacağı Paralimpik Kış Oyunları’na siyasi delegasyon göndermeyeceğini ilan etti.

AB ise Rusya vatandaşlarına vize kolaylığı sağlanmasına yönelik ikili görüşmelerin şimdilik durdurulması kararı aldı. AB Dışişleri Bakanları zirvesi sonrası yapılan açıklamada, vize dışında başka yaptırımların da ele alındığı bildirildi.

İngiltere Başbakanı David Cameron da uluslararası topluma yönelik çağrısında, Rusya yönetimine uyarılarda bulunurken, “diplomatik, siyasi, ekonomik ve daha başka baskı yapmalıyız” dedi.

Cameron, Fransa Cumhurbaşkanı François Hollande ve Almanya Başbakanı Angela Merkel ile yaptığı telefon görüşmesinde, Rusya’ya karşı ortak ve net bir mesaj verilmesi gerektiğinde’ uzlaştıklarını da duyurdu.

ALMAN VE RUS BAKANLAR BULUŞTU

Pazar günü Almanya Başbakanı Angela Merkel’in önerisi ile Rusya ve Almanya arasındaki görüşmeler de başladı. Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov, dün akşam İsviçre’nin Cenevre kentinde Alman meslektaşı Frank-Walter Steinmeier ile biraraya geldi. Rus yetkililer, görüşmenin Pazar günü Angela Merkel ile Vladimir Putin arasındaki 90 dakikalık telefon görüşmelerinin devamı anlamına geldiğini söylediler. Alman yetkililer ise görüşmenin içeriğine ilişkin yorum yapmadı.

Alman bakan Steinmeier dün öğleden sonra Brüksel’de yaptığı açıklamada da, Rusya ile Ukrayna arasındaki krizin çözülmesi için düzenli görüşmeler yapılması, Kırım’da gözlemcilerin çalışmalarının başlatılması ve Angela Merkel’in önerdiği ‘Kontak Grubu’nun devreye girmesi gibi 3 ana noktanın gerekli olduğunu söylemişti.

NATO BUGÜN, AB PERŞEMBE TOPLANIYOR

Rusya’nın Kırım’daki askeri varlığını harekete geçirmesine sert bir dille karşı çıkan NATO  ise bugün olağanüstü toplanıyor. Polonya’nın NATO sözleşmesinin dördüncü maddesi uyarınca yaptığı olağanüstü oturum talebi nedeniyle 28 üye devletin yetkilileri bugün Brüksel’de bir araya gelecek. NATO’nun dördüncü maddesi üye ülkelere toprak bütünlüğünün, bağımsızlığının ve güvenliğinin tehlikede olması durumunda acil özel oturum çağrısı yapma hakkı tanıyor.

NATO’nun yanı sıra Avrupa Birliği (AB) devlet ve hükümet başkanları da özel bir Ukrayna zirvesinde bir araya gelecek. AB Komisyonu Başkanı Herman Van Rompuy, AB liderlerinin ‘krizin aşılması için’ Perşembe günü yapılacak özel zirvede toplanacağı bilgisini verdi.

AK’DEN UKRAYNA’YA ‘AZINLIKLARI KORUMA’ ÇAĞRISI

Krizde bir uyarı da, Kırım’da Rus diline yönelik yasak kararılya tansiyonun yükselmesine yol açan Ukrayna yönetimine geldi. Avrupa Konseyi (AK) Genel Sekreteri Thorbjörn Jagland Strasbourg’da yaptığı açıklamada, Ukrayna’nın Ruslar ve Tatarlar başta olmak üzere ülkedeki azınlıkları ve dillerini koruma altına almasını istedi. Jagland, bu konunun sorunun çözülmesinde önemli bir rol oynacağının da altını çizdi.

Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı (AGİT) tarafından gönderilen gözlemcilerin ilk grubu da Ukrayna’ya ulaştı. ABD’nin Avrupa işlerinden sorumlu özel temsilcisi Victoria Nuland Avusturya’nın başkenti Viyana’da yaptığı açıklamada, gözlemcilerin Kırım yarımadası başta olmak üzere Rusça konuşulan diğer bölgelerde de inceleme yapabilmesini umduğunu söyledi.

Önemli bir Rus azınlığın yaşadığı Ukrayna’nın güney komşusu  Moldavya ise Kırım’daki Rus etkinliğinin kendi ülkesine taşmasından korkuyor. Moldavya Başbaşkanı Yurie Leanca, ABD Dışişleri Bakanı John Kerry ile görüşmesinde, krizin barışçıl çözümünün Moldavya’nın toprak bütünlüğü için de önemli olduğunu söyledi.
ANF