Carly Cassella
Biz insanlar nereye gidersek gidelim, ardımızda çöp bırakıyoruz. Bu durum uzay için de geçerli.
Bugünse, türümüz, olağanüstü hızlarda Dünya'nın etrafında savrulan 500 binden fazla çöpten sorumlu ve şayet en büyük parçaları aktif biçimde temizlemeye başlamazsak, çarpışma riski daha kötü bir hale gelecek.
Avrupa Uzay Ajansı (ESA) Genel Müdürü Jan Wörner, “Tarihte yitirilen tüm gemiler hâlâ suyun üstünde sürükleniyor olsaydı, açık denizlerde yelken açmamız ne kadar tehlikeli olurdu, bir düşünün. Yörüngedeki mevcut durum da böyle ve bunun sürmesine izin veremeyiz” diyor.
YÖRÜNGEDE BİNLERCE ÖLÜ UYDU VAR
Başarısızlığa uğramış binlerce uyduyu yörüngemizden çıkarmak için adeta bir çekici kamyona ihtiyacımız var; şu anda, ESA'nın üzerinde çalıştığı şey de tam olarak bu. Ajans, 2025 yılına kadar dünyanın yörüngesinde, labirentte gezinen bir Pac-Man gibi çalışacak ilk hurda toplayıcısını, yani uzay atıklarının izini sürecek dört kollu bir robotu faaliyete geçirmeyi planlıyor.
ClearSpace-1 adıyla bilinen türünün ilk örneği, işe küçük adımlarla başlayacak ve tasarımın çalıştığını kanıtlamak için yalnızca bir tek uzay atığını toplayacak. Bu girişimdeki hedef, ‘Vespa' adı verilen ve 2013 yılında ESA'nın Vega roketini fırlatmasından geriye kalan bir parça.
Bu çöp parçası yaklaşık olarak küçük bir uydu ile aynı ağırlığa ve dört robotik kol ile yakalamayı kolaylaştıran basit bir şekle sahip. Çöp toplayıcısının kollarıyla güvenli bir biçimde yakalandıktan sonra yörüngeden dışarı sürüklenecek ve atmosferde yanması sağlanacak.
KALICI BİR ÇÖZÜM ÜRETİLMEYE ÇALIŞILIYOR
Ne yazık ki, bu işlem aynı zamanda toplayıcıyı da yok edecek; fakat gelecekte ajans, robotun çöpü güvenli bir şekilde taşıması ve diğer parçaları da yakalamaya ve yörüngeye çıkarmaya devam etmesi için bir yol yaratmayı umuyor.
Makineyi tasarlamaktan sorumlu olan İsviçreli şirket ClearSpace'in açıkladığı kadarıyla, nihai hedef, ‘yüksek seviyede bir özerklik' ile düşük yörüngede kendi başına yol alabilen ve yönlendirebilen bir uzay aracı yaratmak.
ClearSpace CEO'su Luc Piguet, “Uzay enkazı sorunu her zamankinden daha fazla aciliyet taşıyor. Şu anda uzayda yaklaşık 2 bin faal ve 3 binden fazla başarısızlığa uğramış uydumuz var” diyor.
“Ve uyduların sayısı, önümüzdeki yıllarda düşük Dünya yörüngesi için planlanan yüzlerce ve hatta binlerce uydudan oluşan çok sayıda büyük uydu kümeleriyle birlikte katlanarak artacak.”
Bu uydular için bir çöp toplayıcıları ağı oluşturmak bazı zorlukları da beraberinde getiriyor. Netice itibariyle, bir uzay aracına güç vermenin maliyeti çok büyük ve bilim insanları yıllardan beri -yakıt olarak toplanan çöpü kullanmak gibi- daha ucuz seçenekler üzerinde çalışırken, şu ana dek hiçbir sonuca ulaşamadılar.
ClearSpace görevi 117 milyon Euro'ya mal olacak; diğer yandan, Tokyo'da bulunan Astroscale adlı başka bir şirket bundan daha iyisini yapmaya aday. Astroscale ilk gösterisini yıl içinde gerçekleştirmeyi planlıyor; ancak maliyet bazında verimliliğinin kanıtlanıp kanıtlanamayacağını bir başka mesele. Uzayı izlemeye devam edin.
Yazının aslı Science Alert sitesinden alınmıştır. (Çeviren: Tarkan Tufan)