Muş'un Varto ilçesinde 2014 yılında yaptığı arazi çalışmalarında topladığı bitkilerden örnekler alan ve daha sonra mikroskopla yaptığı araştırmalarda yeni bir tür olduğunu keşfeden Araştırma Görevlisi Mehmet Fırat, keşfedilen bitkiye ‘Verbascum gimgimense' ismini verirken, bitki Yeni Zelanda'da da yayın yapan Phytotaxa adlı uluslararası prestijli bir bilim dergisinde yayımlandı.

Konuyla ilgili konuşan ünlü botanikçi Mehmet Fırat, keşfedilen bitkinin Sığırkuyruğu cinsinin Türkiye'deki 282'inci türü olduğunu belirterek, biyomas çalışması yapan bazı kimyagerlerin, bu bitkinin farklı türlerinden petrolün ham maddesini elde ettiğine dikkat çekti.

2014 yılında Muş'un Varto ilçesinde yaptığı arazi çalışması sırasında ilginç bir bitki bulduğunu ifade eden Fırat, “Sığırkuyrukların ilginç bir çeşidiydi. Bilindiği üzere bütün sığırkuyrukları sarıdır ve ancak çiçek ve tüy durumu mikroskopla ayırt edilir. Fakat Türkiye'de 281 tane türü var. Bu 281 türün tamamı dışarından birbirinin aynı görünür. Fakat bilim insanları mikroskop altında farklarını ayırıp, ona göre sınıflandırırız. Hatta bu farklı dediğimizde bölge halkı bizimle nazire ederler bu bitki her yerde var derler. Yaptığım incelemeler sonunda bitkinin farklı olduğunu ve uzmanlarla yaptığımız tartışmalar sonucunda bir dergiye makale olarak yazdım” dedi.

Bitkiye Varto ilçesinin yöresel ismi olan ‘Gımgım' adını verdiğini söyleyen Fırat, bitki türünün balık tutmada da kullanıldığını ifade ederek, “Bitkiye de ‘Verbascum gimgimense' Muş Varto'nun yöresel ismi olan ‘Gımgım' adını verdim. Aslında ben başka bir bitki için gitmiştim. Fakat tesadüfen kısa günün kârıydı. Bitkiyi yayınladık ve bilim dünyasına tanıttık. Türkiye'de 282'inci bitki türünü de keşfetmiş olduk. Şu an herhangi bir kullanım amacı yoktur. Fakat bunun akrabaları olan ki bunda da o özellik var. Balık tutmada kullanılıyor” diye konuştu.

“Bu bitki petrolün ham maddesidir”

Gen merkezi Anadolu olan "Verbascum" cinsinin aynı zamanda kimyager tarafından petrolün ham maddesi elde ettiğine dikkat çeken Fırat, sözlerini şöyle sürdürdü:
“Gen merkezi Anadolu'dur. Verbascum diye bir cinstir. Bütün dünyada 360 küsur tür var. Türkiye'de özellikle step bitkisi İç Anadolu ve Doğu Anadolu'da yoğundur. Gen merkezi buralar olduğu için bu bitki çok önemlidir. Çoğu da endemik olan bu bitki, endemizm oranı yüzde 80 civarındadır. Biyomas çalışması yapan bazı kimyagerler, bu bitkiden petrolün ham maddesini elde etmiştir. Çok yüksek maliyetlerle elde ediyorsunuz ama sonuçta bilimin böyle bir özelliği var. Sanırım 2 bin dolara 100 miligram petrol elde etmişlerdi.”

“Güvenlik sıkıntısına rağmen çalışmalarımızı sürdürüyoruz”

Bölgenin güvenlik probleminden dolayı botanikçilerin çok sık çalışma yapamadığını ve bu yüzden keşfedilmemiş birçok bitki türünün olduğunu kaydeden Fırat, “Doğu ve Güneydoğu Anadolu'da üzerinde çok yoğun çalışmalarım var. Başka yeni bitki türlerim de var. Hatta bu gruptan da başka yeni bitki türlerim var. Aslında bölge çok bakirdir. Bunun iki sebebi var; birincisi botanikçiler çok sık bu bölgeye gelip çalışma yapmıyorlar. Bu yüzden ülkemizin doğu kısmı biraz zayıf çalışılmıştır. Ben ise bölge üniversitesinde çalıştığım için bu bölgelere zaman ayırıyorum. İkincisi de güvenlik sorunları var. İnsanlar güvenlikten dolayı her yere gidemiyor. Bizler de bilim ve memleket uğruna güvenlik sıkıntısına rağmen çalışmalarımızı sürdürüyoruz” şeklinde konuştu.(iha)